Strona o historii antycznej

Kategoria: Hasmoneusze

Hellenistyczne miasta południowej Syrii – ciąg dalszy

palestyny

Chaliks w Libanie

Chalkis leżało niedaleko Baalbeku w dolinie Bekaa. Jej dokładna lokalizacja nie jest znana. Nazwa miasta nawiązuje do Chalkidyki w Macedonii. Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą z czasów Antiocha Wielkiego. W czasie wojen domowych w Imperium Seleukidów stała się stolicą księstwa Iturei leżacego częsciwo na terenie palestyny. Była nią do końca I wieku n.e. Nie wiadomo kiedy została opuszczona.


Jerozolima

Miasto to istniało od epoki brązu. Przez wiele lat było stolicą królestwa, i centrum religijnym Hebrajczyków. Przez pierwsze lata po podboju regionu przez Macedończyków niewiele się w niej zmieniło. Znalazła się pod kontrolą Ptolemeuszy. Antioch Wielki wcielił ją do imperium Selleukidów. Jego syn, Antioch Epifanes złupił świątynię jerozolimską. W wyniku powstania tym wywołanego została wyzwolona i stała się stolicą królestwa Hasmoneuszy. Była nią przez podnad sto lat gdy władza przeszła w królestwie w ręce Heroda. Przez następne lata bywała pod kontrolą następców Heroda jak i namiestników rzymskich. W wyniku wielkiego powstania żydowskiego została zburzona. Cesarz Hadrian kilkadziesiąt lat później nakazał na jej miejscu zbudować miasto Aelia Capitoliana ze świątynią Jupitera na miejscu dawnego sanktuarium żydowskiego. Wywołało to kolejne powstanie żydowskie. Dawną nazwę odzyskała dopiero po podbojach Arabskich. Do tej pory jest ważnym centrum religijnym.

Antyczna Jerozolima była jednym z kluczowych sanktuariów Bliskiego Wschodu. Niewiele pozostało z Jerozolimy sprzed Wielkiego Powstania Żydowskiego. Wśród nich jest mur świątyni Jerozolimskiej widoczny powyżej. Miasto za czasów hellenistycznych zostało rozbudowane o pałace królewskie oraz fortece mające pilnować jego, jak i całej palestyny zależność wobec Seleukidów. Największą rozbudowę przeszła za czasów Heroda, który odnowił świątynię Jerozolimską i powiększył ją znacznie. Miasto było otoczone przez potężne mury.


Samaria

Miasto to było sanktuarium Samaryjczyków, zburzonym pod koniec panowania Persów jako represja za bunt. Miała być pierwszą kolonia założoną przez Aleksandra w czasie jego wyprawy. Pozwolił na odbudowę przez nich świątyni. W  czasie wojen Diadochów kilkakrotnie była łupiona. Została otoczona w następnych latach przez potężne mury. Nie jest wiadome jak wyglądały relacje pomiędzy Samaryjczykami i Macedońskimi osadnikami. Samaria została zburzona prze Jana Hyrkana gdy opanował on ten region. Za panowania Heroda została odbudowana pod nazwą Sebaste. Samaria leży dziesięć kilometrów na północ od Nablusu. Miasta przetrwało wiele ruin.


Seleucia – Gaza

Osady w miejscu Gazy istniały od kilku tysięcy lat. W momencie przybycia do Palestyny Aleksandra była ważnym centrum handlowym. Nie uznała jego władzy i przed atakiem na Egipt Macedończycy oblegali miasto. Zburzyli je następnie. Najprawdopodobniej następnie odbudował Gazę. W następnych latach często była oblegana przez różnych władców hellenistycznych. Za panowania Seleukoas Philopatora jej nazwa została zmieniana na Seleucię. Aleksandre Janajaj zdobył miasto i dokonał masakry jego mieszkańców. Po wcieleniu regionu do imperium rzymskiego miasto ponownie odbudowano. Żydzi ponownie zaatakowali miasto w czasie Wielkiego Powstania Żydowskiego. Miasto było cały czas bogate przez następne epoki.


Więcej na temat Jerozolimy poniżej.

https://www.jstor.org/stable/4352823

Hellenistyczne miasta południowej Syrii

palestyna

Anthedon

Nazwa koloni pochodzi z Beocji. Miejscowość była zamieszkana od epoki brązu. Najwcześniejsza o nim wzmianka jest z czasów dynastii Hasmoneuszy. W czasie wielkiego powstania żydowskiego zostało zaatakowane przez Zelotów, ale udało się ich odeprzeć. Miasto leżało między Gazą a Aszkelonem. W czasach Bizantyjskich było siedzibą biskupstwa. Palestyna częściowo mu podlegała.


Apollonia

Znana jako Arsuf była zamieszkana od epoki brązu. Nie jest pewne kto zmienił jej nazwę na Appolonię. Pierwsza wzmianka o tym pojawia się za czasów Hassmoneuszy, którzy zdobyli i wcielili miasto do swojego królestwa. Miejscowość zyskała znaczenie za czasów bizantyjskich. Leżała na południe od Jaffy w rzymskiej prowincji Palestyna.


Baalbek

Baalbek leżał w dolinie Beeka leżącą pomiędzy górami Libanu i Anty-Libanu. Osada w tym miejscu istniała od neolitu. W epoce brązu stała się ważnym centrum religijnym związanym z kultem Baala. Pozostawała nim przez kolejne wieki. Za czasów rzymskich osiedlono w Baalbeku weteranów z legionów syryjskich.  Świątynie w sanktuarium zostały rozbudowane. Cesarze wspierali intensywnie rozwój miasta. Z tego czasu pochodzą ruiny świątyni Jupitera widoczne powyżej. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa miasto podupadło. W następnych epokach miało znaczenie tylko lokalne.


Cezarea Nadmorska

Miejscowość została założona przez króla Sydonu w połowie IV wieku i od jego imiona została nazwana wieżą Stratona. Leżała w połowie drogi między Jaffą a Dor.  Została wcielona do państwa żydowskiego przez Aleksandra Jannaja. Za panowania Heroda została rozbudowana. Po wcieleniu Judei do imperium Rzymskiego stała się stolicą prowincji Palestyna. Była nią przez długi okres. Za czasów bizantyjskich została siedzibę arcybiskupstwa. Dopiero podbój przez Arabów doprowadził do upadku miasta. Później była już tylko lokalnym miasteczkiem.

Miasto zostało rozbudowane przez Heroda na planie hipodamejskim. Wzniesiono falochron chroniący port, który znajdował się nad otwartym morzem. W mieście istniał hipodrom, teatr rzymski, pałac królewski oraz świątynia Jupitera. Ponadto doprowadzono wodę akweduktem z gór Karmel. Miasto było otoczone masywnymi murami. Cezarea była ważnym ośrodkiem handlu i głównym portem Palestyny. Obecnie duża część ruin miasta znajduje się pod wodą.


Więcej o Cezarei Nadmorskiej poniżej.

https://www.jstor.org/stable/3209823

Hasmoneusze pytanie

Który z Hasmoneuszy pierwszy ogłosił się królem?

moneta 1 hasmoneusze
Correct! Wrong!

Correct! Wrong!

Hasmoneusze – upadek

Salome

Po śmierci Alexandra Jannaja tron objęła wdowa po nim Salome Alexandra. Została drugą w historii królową Judei. Prowadziła pokojową politykę zagraniczną. Za jej czasów królestwo Hasmoneuszy osiągnęło szczyt swojej potęgi. Rozbudowywała armię i wznosiła nowe fortece. W polityce wewnętrznej wspierała faryzeuszy. Zreorganizowała Sanhedryn a własnego syna ustanowiła Arcykapłanem. Jej panowanie trwało kilka lat.

Jan

Jan Hyrkan był najstarszym synem Alexandra i Salome. Zaraz po śmierci ojca został Arcykapłanem. A gdy matka jego umarła objął także tron Judei. Po trzech miesiącach królowania został obalony przez młodszego brata Aristobulosa. Zyskał on poparcie Sadyceuszy. Hyrkan próbował odzyskać tron z pomocą Nabatejczyków. Został jednak odparty. Obaliła go dopiero interwencja Pompejusza Wielkiego. Aristobulos trafił do niewoli a do władzy wrócił Jan Hyrkan. Jednakże był już tylko Arcykapłanem.

Judea została okrojona i była zależna od Rzymu. Po kilkunastu latach Cezar nadał mu tytuł Entrarchy. Jednak nie oznaczało to większej władzy, gdyż reprezentantem Rzymu w Judei został Antypater z Idumeii. Kontrolował on całkowicie państwo. Po kilku latach zostali oboje obaleni przez Partów. Kilka lat później Jan Hyrkan wrócił z niewoli, został jednak po pewnym czasie zabity przez Heroda.

Antygon

Partowie ustanowili Antygona Mattahiasa królem Judei i Arcykapłanem. Był on synem Aristobulosa. Po roku powrócił do Judei syn Antypatra z Idumeii – Herod i rozpoczął jej podbój z pomocą Rzymian. Po dwóch latach walk zmusił Antygona do kapitulacji. Został następnie wydany Rzymowi i stracony. Wraz z nim wymarli Hasmoneusze.

O kontroli Rzymu nad Judeą.

https://www.jstor.org/stable/j.ctvzgb9hm.7

Hasmoneusze – szczyt potęgi

Jan

Jan Hyrkan był synem i następcą Szymona Thassi. Nie jest wiadome skąd pochodzi jego przydomek. Panował przez ponad trzydzieści lat. W tym czasie miał miejsce, atak Antiocha Sidatesa, który obległ Jerozolimę. Jan musiał skapitulować i uznać zwierzchność Seleukidy. Wyruszył z nim, na wyprawę przeciwko Partii. Antioch poległ na niej i Jan wykorzystał wtedy kryzys państwa Seleukidów do poszerzenia państwa Hasmoneuszy. Opanował Samarię, Idumee, tereny za Jordanem oraz inne pograniczne tereny. Podbitą ludność zmuszał często do przyjęcia Judaizmu. Miał przyjazne stosunki z Rzymem, Egiptem oraz wieloma miastami greckimi. Był pierwszym władcą Judei, który wybijał własne monety.

Juda

Juda Aristobulos był najstarszym synem Jana Hyrkana. Nakazał on aby jego następcą została jego żona, a syn został tylko Arcykapłanem. Juda jednak zabił matkę a sam ogłosił się królem Judei, pierwszym w tej dynastii. Panował tylko przez rok. Zdołał w tym czasie podbić Galileę. Jego żoną była Salome Alexandra. Zabiła ona Judę oraz jego brata Antygona.

Alexander

Alexander Jannaj objął tron po śmierci brata, Judy. Ożenił się z wdową i zabójczynią Judy, Salome. Panował prawie trzydzieści lat. Oprócz bycia królem sprawował także urząd Arcykapłana. Za jego czasów znaczenie zdobyli faryzeusze wspierani przez Salome. Rządy rozpoczął od ataku na miasta leżące na wybrzeżu Palestyny. Wywołało to wojnę z Ptolemeuszem Soterem. Został pokonany przez niego. Od całkowitej klęski uratowała go interwencja Kleopatry Euergetis. Musiał uznać jej zwierzchnictwo. Po jej śmierci Alexander wznowił podboje. Zdobył Gazę i okoliczne miasta. Następnie musiał stoczyć wojnę domową z faryzeuszami. Wygrał ją zabijać lub przepędzając ich przywódców. Odparł atak Demetriusza Eucariosa. W następnych latach. Opanował miasta w Transjordanii oraz na południe od Morza Martwego. Zmuszał podbitą ludność do przejścia na Judaizm. Umarł w czasie wyprawy wojennej.

Za panowania obu tych władców Judea osiągnęła szczyt potęgi porównywalny z czasami biblijnymi. Prowadziła aktywną politykę zagraniczną wobec innych królestw hellenistycznych. Także Jerozolima się w tym czasie bardzo rozwinęła.

O związkach Galilei z Jerozolimą.

https://www.jstor.org/stable/j.ctvbd8j16.8

Hasmoneusze-początek

Założycielem dynastii Hasmoneuszy był Matatchiasz. Był on kapłanem żydowskim. Gdy zaczęły się prześladowania ze strony za panowania Antiocha Epifianesa uciekł z Jerozolimy do rodzinnego Modi’in. Zabił tam żyda który próbował złożyć ofiarę na cześć króla Seleukidzkiego. Miał rozpocząć w ten sposób rewoltę przeciwko Macedończykom. Uciekł wtedy w góry Judei z synami. Po dwóch latach zmarł. Został pochowany w grobie koło Modi’in, podobnym do powyższego.

Juda

Jego następcą był Juda Machabeusz. Prowadził wojnę partyzancką przeciwko Seleukidom.  Pokonał ich armię pod Beta Horon i Emmaus. W wyniku tych walk udało mu się zdobyć Jerozolimę i oczyścić świątynię z kultów greckich. W następnych latach odnosił kolejne zwycięstwa. Musiał się jednak zmierzyć z konfliktem wewnętrznym. Również w nim odniósł sukces. Jednak następna wyprawa Demetriusza Sotera doprowadziła do jego klęski i śmierci.  Czynów tych dokonał w ciągu kilku lat.

Jonathan

Władzę po nim objął Jonatan Apfus. Prowadził on dalsze walki z Seleukidami. Po kilku latach zawarł z nimi pokój w myśl którego został Arcykapłanem, a Judea zyskała autonomię. Angażował się w walki o tron w Syrii. W ich wyniku poszerzył kontrolę nad Judei. Nawiązał przyjazne stosunki z Rzymem i Spartą. Po prawie dwudziestu latach rządów został złapany i zabity przez Diodotosa Tryfona.

Szymon

Następnym władcą Hasmoneuszy był Szymon Thassi.  Było on bratem poprzednich władców. Sprzymierzył się z królem Demetriuszem Nicatorem przeciwko Diodotasowi Tryfonowi. Po roku panowania jako Arcykapłan ogłosił się także Entrarchą Judei. W czasie krótkiego panowania udało mu się rozszerzyć państwo. Został zabity skrytobójczo na zlecenie jednego z generałów Seleukidzkich.

O przyczynach wybuchu powstania Machabeuszy

https://www.jstor.org/stable/j.ctvzpv55g.5

© 2025 Jaskinia Historii

Theme by Anders NorenUp ↑