Polis greckie kończyły często wojny zawierając różnorodne traktaty. Najważniejszymi cechami, jakie różniły poszczególne układy były: czas trwania, szczegółowość warunków oraz liczba stron je zawierających. W tym rozdziale zamierzam skupić się głownie na układach dwustronnych. Przypadki koine eirene omówię oddzielnie. Podobnie postąpiłem z porozumieniami zakładającymi zburzenie murów lub inną formę ograniczenia niezależności polis. Również układy kończące wojny domowe zostaną opisane w osobnym rozdziale.
Klasyfikacja
Wielość traktatów zmusza do wprowadzenia klasyfikacji. Będzie ona oparta w pierwszym stopniu na czasie trwania, jaki przewidywano w traktacie. Sądzę, iż kryterium to daje możliwość określenia charakteru konkretnego traktatu. Pozwala, bowiem na uchwycenie intencji obu stron zawierających układ, a ponadto dużo mówi na temat samych relacji pomiędzy wrogimi państwami. W ten sposób możemy odróżnić chwilowe układy mające za zadanie wstrzymanie walk od prób ustabilizowania stosunków między państwami na dłuższy okres lub na stałe. Układy krótkotrwałe (na przykład porozumienia dotyczące opuszczenia przez załogi obleganych miast) nie są przedmiotem moich analiz.
Innymi czynnikami wpływającymi na używaną tutaj klasyfikację są: ilość stron, sposób przeprowadzania negocjacji, skutki, trwałość zawartego traktatu. Każdorazowo przy opisie danego przypadku staram się je uwzględniać, jednakże kluczową cechą dla mojej klasyfikacji jest przewidywany czas trwania. Interesujące może być zadanie prześledzenia, w jaki sposób te czynniki poboczne wpływały na czynnik główny w mojej klasyfikacji. Postaram się tego dokonać w podsumowaniu mojej pracy.
Czas
Wszystkie pokoje z V wieku mogły mieć charakter rozejmów. Jest to związane głównie z faktem ich przewidzianego z góry czasu trwania[1]. Mogło to wskazywać na uznawanie tych porozumień tylko za czasowe wstrzymanie walk. Jednak układy pokojowe zawierane na kilkadziesiąt lat trudno uznać za rozejmy. Ponadto traktaty w Grecji ustalano na jakiś czas[2].
Zachowały się informacje o około 50 traktatach mających zakończyć wojny. Były one zawierane zarówno na krótki okres (do roku), jak i na kilkadziesiąt i więcej lat. Dotyczyły one głównie porozumień pokojowych zawieranych na terenie Grecji właściwej. Znaczna ich część miała miejsce w czasie wojny peloponeskiej. Głównymi źródłami, dzięki którym mamy informacje o układach pokojowych są: dzieła Tukidydesa, Ksenofonta i Diodora Sycylijskiego. O ile dwaj pierwsi często podawali dokładne informacje na temat okoliczności zawarcia traktatów, jak i ich zapisów, Diodor ograniczał się do wzmianki o samym fakcie zawarcia układu. Z innych źródeł jedynie mowy Demostenesa i Ajschinesa o pokoju Filokratesa są pomocne w badaniach. Jednakże ich wadą jest brak szczegółowych informacji na temat warunków wielu traktatów. Ostatnim źródłem pomocnym w zgłębianiu tego zagadnienia są inskrypcje.
Poselstwa
Kluczową rolą w zawieraniu traktatu były poselstwa. Często były one wielokrotnie wysyłane w celu uzgodnienie warunków tych układów. Analiza procesu negocjacji zostanie przeprowadzona w oparciu o mowy dotyczące pokoju Filokratesa. Wygłosili je Ajschines i Demostenes. Sposób zawarcia tego pokoju został najlepiej opisany spośród wszystkich traktatów ówczesnej Grecji.
Do podstawowych pojęć używanych do opisania traktatów kończących wojny zaliczam: rozejmy i pokoje[3]. Pierwsze były przez Aristofanesa uznawane za przerwę w wojnie. Jedynie długotrwałe pokoje uznawał za kończące konflikt.
[1] A. Wolickiego [w:] B. Bravo, A. Węcłowski, E. Wipszycka, A. Wolicki, Historia starożytnych Greków, Warszawa 2009, s. 184.
W Dzieciach Heraklesa Eurypides przedstawił zwyczaje związane z wojną. Kluczową kwestią jest wojna pomiędzy poszczególnymi polis w obronie danego porządku prawnego. Władca Myken Eurystej żąda wydania mu dzieci Heraklesa, znajdujących się pod opieką króla Aten. Ten, odmawia, gdyż byłoby to pogwałcenie praw boskich – dzieci, bowiem schroniły się w świątyni Zeusa. Z drugiej strony, musi on przede wszystkim patrzeć na dobro swojego ludu, dla którego ważniejsze jest zachowanie pokoju:
Jednakże po przemowie Iolaosa opiekującego się dziećmi władca Demofon zmienia zdanie. Gdyby, bowiem złamał boskie prawo, wówczas dzieci Heraklesa nigdzie nie mogłyby się czuć bezpiecznie. Natomiast Ateny straciłyby swoją pozycję gwaranta prawa. Wybucha wojna, której wynik według wyroczni zależy od złożenia ofiary przez Ateńczyków. Po jej złożeniu wygrywają bitwę. Zwycięską wiadomość przynosi sługa:
Władca Myken dostaje się do niewoli i przyprowadzony przed oblicze matki Heraklesa – Alkmeny. Eurypides opisuje tu kolejny zwyczaj związany z wojną. Pojmanych jeńców nie wolno skazywać na śmierć:
Tragedia ta została wystawiona w roku 430, a więc tuż po rozpoczęciu się wojny peloponeskiej. Eurypides jednak ukazuje wojnę oczami obywateli – wówczas niesie ona jedynie zniszczenie. W rzeczywistości najazdy, które zdążyły już dotknąć Attykę przyniosły zniszczenia odczuwalne przez społeczeństwo[4]. Stąd tak silnie akcentowana jest wola ludu oraz pragnienie do zachowania pokoju. Demofon i Eurystes nie mieli tak naprawdę powodów do walczenia przeciwko sobie. Przyczyna zewnętrzna sprawią jednak, iż stanęli do walki[5].
Innym poruszonym zagadnieniem jest wpływ konfliktu zewnętrznego na relacje między poddanymi. Demofon zdaje sobie sprawę, iż w obliczu zagrożenia nie zawsze dochodzi do zjednoczenie ludności. Obawia się również wybuchu stasis:
Pokój natomiast ma być stanem, w którym możliwe jest spokojne życie. Zakończenie wojny jest krwawe i wiąże się z egzekucjami. Nie ma litości dla pokonanych. Ukazanie wojny w ten sposób może być wyrazem poparcia dla ostrego traktowania sojuszników Aten.
Dzieci Heraklesa można utożsamiać z wygnańcami z Attyki. Podobnie jak oni są zmuszeni do tułania się między jednym miejscem a drugim. Wojna pozostawi ich na łasce innych osób. Z tego też powodu początkowo król Aten chciał przepędzić potomków Heraklesa. Próbował w ten sposób uniknąć wojny. Podobnie wysłano uchodźców z wiejskich terenów Attyki do kleruchii, aby zmniejszyć tłok między murami Aten.
W Błagalnicach natomiast wojna jest ukazana jako nędzą. Sztuka zaczyna się od modlitwy za poległych synów. Ukazana jest rozpacz po śmierci w walce dzieci[7]. Jest to zła śmierć, którą każdy chciałby odwrócić[8]. Następnie akcja skupia się na próbie pochowania zabitych na wojnie z Tebami. Na koniec Atena ogłasza, że nie będzie wojny pomiędzy Argos i Atenami. Tekst traktatu pokojowego między nimi został wyryty w kamiennej tablicy. Oba państwa zgodziły się zniszczyć Teby. Miało to nastąpić w bliżej nieokreślonej przyszłości[9].
W sztuce Eurypides ukazuje wpływ wojny na społeczeństwo. Niszczy je ona i doprowadza do upadku więzi społecznych. Widoczny jest również podział klasowy w podejściu do wojny i demokracji. Ukazuje Tezeusza jako żarliwego demokratę. Broni on ustroju ateńskiego. Pozwala on realizować się bogatym jak i biednym. Za podstawowe wartości w Atenach uznaje wolność do wypowiedzi i isonomię wobec prawa. Odrzuca pochwałę jedynowładztwa wyrażoną przez posła tebańskiego[10].
Obie strony porozumiewają się mimo trudności i zawierają porozumienie przeciwko trzeciej stronie konfliktu. Formalny sojusz, jaki zawierają jest wzorowany na pokoju Nikiasza. Również w nim skonfliktowane dotychczas państwa przezwyciężają trudności i tworzą przymierze.
[10]A. N. Michelini, op. cit., s. 227-29; W. Wróblewski, Rozwój idei społeczeństwa obywatelskiego w wieku VI i Vprzed Chrystusem, Toruń 2004, s. 117-119.
W Lizystracie wystawionej w 411 roku przez Arystofanesa odniósł się do wydarzeń po pokoju Nikiasza – wznowieniu działań wojennych i klęsce ateńskiej na Sycylii. Także i w tym dziele głównym zagadnieniem jest pokój i negocjacje mające do niego doprowadzić. Przedłużające się działania wojenne sprawiały, iż mężczyźni bardzo rzadko bywali w domach. Ich żonom nie podobała się ta sytuacja. Mając na celu doprowadzenie do pokoju zawiązały przeciwko mężczyznom intrygę. Główna bohaterka Lizystrata przekonała swoje towarzyszki, aby odmawiały swoim mężom uprawiania seksu aż do momentu zakończenia wojny. Ponadto postanowiły, że muszą przejąć władzę w mieście zdobywając Akropol[1]. Odcięły w ten sposób również mężczyzn od środków finansowych.
Swoje przymierze przypieczętowały przysięgą oraz złożeniem ofiary. Powołały się następnie na współpracę, jaką podjęły rożne państwa Hellady w czasie wojen perskich.
Sparta i Ateny uzgodniły następnie warunki traktatu pokojowego w myśl, którego wymienili się terytoriami. Również sojusznicy mogli do niego przystąpić. Dzięki temu skończył się strajk[4].
W sztuce tej można zauważyć zmęczenie trwającym dwadzieścia lat konfliktem[5]. Zarówno kobiety z Aten jak i innych państw Grecji miały dążyć do jego zakończenia. Udało im się porozumieć mimo różnic, jakie początkowo pojawiają się między nimi. Są one związane głównie z brakiem zaufania spowodowanym przez wojnę. Sam konflikt miał wybuchnąć z powodu pieniędzy[6].
Szczególnie interesujący wydaje się być sposób, w jaki u Arystofanesa przedstawiono funkcjonowanie Aten w czasie wojny. Pod nieobecność mężczyzn kobiety zaczynają tworzyć alternatywne struktury państwa. Powstaje zgromadzenie kobiet i formacje wojskowe, których zadaniem jest utrzymanie kontroli nad Akropolem. Jest to najlepiej widoczne przy rytuale złożenia ofiary po zawarciu przymierza między kobietami[7]. Przysięga, jaka później nastąpiła była również nawiązaniem do układów sojuszniczych zawieranych między państwami. Są one w ten sposób sparodiowane. Również zakończenie strajku za pomocą sympozjonu jest nawiązaniem do zwyczajów związanych z zawieraniem traktatów[8]. Ponadto przywołanie bogów na świadków układu przez obie strony jest parodią zwyczajowych praktyk. Obie strony wzywają Atenę na świadka porozumienia. Jest to próba dodania znaczenia bogini Atenie przez Arystofanesa[9].
Zakończenie wojny jest wzorowane na pokoju Nikiasza. Także i tutaj głównymi punktami była wycofanie się obu stron z terytoriów, które druga uważała za swoje. Niewykonanie tych warunków dało podstawę do zerwania pokoju. Również zaoferowanie sojusznikom możliwości przyłączenia się jest odniesieniem do tego traktatu[10].
Kobiety są ukazane jako grupa, której zależy na dobru miasta. Muszą tego dokonać, gdyż mężczyźni prowadzą państwo do upadku. Jest to ukazane najlepiej poprzez przeciwstawienie sobie dwóch półchórów. Kobieca grupa oblewa mężczyzn wodą, aby poświęcaniem poszczególnych osób uratować Ateny[11].
W komedii Pokój Trytajos postanowił wyruszyć do Zeusa i zapytać go, dlaczego nie zakończył wojny między Grekami[12]. Bogowie oddali Grecję bogu wojny a sami opuścili Olimp. Bogini Pokoju została zamknięta w jaskini głazem[13]. Śmierć Kleona i Barzydasa została ukazana, jako główna przyczyna zakończenia wojny[14]. Następnie dzięki przekupieniu Hermesa Tyrtajos mógł uwolnić boginię Pokoju[15]. Pokazano następnie różnice w zarabianiu na wojnie i pokoju między różnymi rzemieślnikami[16]. Przypomniano, że odrzucono porozumienia trzykrotnie w tym raz po Pylos. Największym zagrożeniem dla pokoju jest Hyperbylos tak jak wcześniej był Kleon[17], ponieważ postrzegał on pokój, jako zagrożenie dla swojej władzy. Jednak lud chciał pokoju i przepędził Hyperbolosa[18]. Następnie postanowiono ustanowić ofiarę na cześć pokoju i zaczęto przygotowania do złożenia jej[19].
W sztuce tej są bezpośrednie nawiązania do Pokoju Nikiasza. Sztuka została wystawiona w roku 421. Zaraz przed zawarciem traktatu kończącego wojnę archimadyjską. Widać wskazanie przez Arystofanesa na Kleona i Barzydasa, jako głównych sprawców przeciągania się wojny. Przypomina udział Kleona w odrzucaniu propozycji zakończenia walk składanych przez Spartan. Uznaje za główną przyczynę wojny ambicje osobiste kilku polityków[20].
Uwięzienie bogini Pokoju jest zniewoleniem Grecji przez wojnę. Grecy mają cierpieć poprzez konflikt zbrojny. Większość ludzi chce jej zakończenia. Działania bogów są odniesieniem do polityki prowadzonej przez przywódców Aten i Sparty. Mają oni nie dostrzegać niedoli, jaka wiąże się z wojną. Nie są zainteresowani jej zakończeniem.
Tym, co ma utrudniać osiągnięcie pokoju są sprzeczne interesy poszczególnych polis. U Arystofanesa ukazano to w scenie uwolnienia bogini Pokoju. Każde z państw próbuje zdobyć jak najwięcej na wojnie. Z tego powodu opóźniają jej zakończenie[21].
Widać u Arystofanesa iż za nowe zagrożenie dla pokoju uznaje Hyperbolasa. Jego wygnanie ma pozwolić na zlikwidowanie tego niebezpieczeństwa. Sama ofiara, jaką złożono po traktacie jest wzorowana na zawieraniu umów między państwami greckimi. Sztuka jest usiłowaniem wyrażenia radości z powodu bliskiego zakończenia wojny i nadziei, że pokój będzie trwały. Była to próba wywarcia nacisku na polityków prowadzących negocjacje pokojowe.
Wskazane są również główne grupy społeczne, które zarabiały na wojnie. Miały one przeciwdziałać próbom jej zakończenia. Za głównych zwolenników uznaje producentów uzbrojenia. Wielu innych rzemieślników ma być jednak zadowolonych z zakończenia wojny. Podobnie jak rolnicy i kupcy.
[7] Język, jakiego używają przy ofierze wskazuje, że chcą zabić zwierzę. Jednak tego nie robią; J. Fletcher, Performing Oaths in Classical Greek Drama, Cambridge 2011, s. 225-28.
[20] A. W. Gomme, Aristophanes and Politics, CR LII, 1938, s. 101; K. J. Reckford, „Let them eat cakes” – Three food notes to Aristophanes Peace [w:] Arktouros: Hellenic Studies Presented to Bernard M. W. Knox on the Occasion of His 65th Birthday, New York 1979, s. 190-93.
Moneta Amartis, królową Heraklei Pontyjskiej znad morza czarnego
Heraclea Pontica
Miasto założyli osadnicy z Megary w VI wieku. Leżało nad ujściem rzeki Lycus do Morza czarnego. Miasto kontrolowało plemiona Marydinów, z których zrobiło niewolników. Dwieście lat po powstaniu Klearchow wprowadził ustrój tyranii. Dynastia przez niego zapoczątkowana panowała przez trzy pokolenia. Zakończyła się gdy Klearchos i Oxytares postanowili zabić własną matkę. W reakcji ma to Lizymach, ich zabił, miasto wcielił do swojego państwa a miastu przywrócił demokrację. Miasto jednak nigdy już nie odzyskało bogactwa jakie miało za czasów tyranów. Mimo to było cały czas zamieszkane. Opustoszało dopiero po zdobyciu go przez Otomanów. Po mieście zostały ruiny na jego akropolu, między innymi świątynie.
Tanais
Polis założone przez kupców z Miletu w III wieku. Leżało niedaleko ujścia Donu. Miasto było ważnym ośrodkiem handlowym. Kupcy przybywali aby kup[ować w nim futra i inne produkty z terenów stepowych. Centralnym punktem polis była Agora otoczona kolumnadą. Miasto zostało włączone do Królestwa Bosporańskiego dopiero przez Asandra na początku naszej Ery. Goci w IV wieku n.e. złupili je. Ostatecznie zostało opuszczone dwieście lat później, gdy kanał delty Donu nad którym leżało uległ zamuleniu.
Theodosia
Miasto założyli osadnicy z Heraklei Pontyjskiej w VI wieku w pobliżu dzisiejszej Feodosii. Do królestwa Bosporońskiego włączone zostało dopiero przez Leucona. Ataki, które doprowadziły wywołały wojnę z Herakleją Pontyjską. Została ona zakończona po zdobyciu miasta. Nadal było jednak bogate dzięki handlowi i bogatemu rolnictwu. Trwało to aż do IV wieku n.e. gdy zostało zdobyte przez Hunów. Później istniało jako mało istotna wioska. Aż 1000 lat później rozbudowali je Genueńczycy.
Phasis
Piasto założyli Kolchidzie osadnicy z Miletu w VII lub VI wieku. Możliwe iż leżało koło dzisiejszego miasta Potii. Prawdopodobnie jego ludność składała się z Greków jak i Kolchidczyków. W czasie wojen Mitrydatesa z Rzymem zostało przez nich zdobyte. W czasach rzymskich miało w nim istnieć biskupstwo. Nie wiadomo kiedy zostało opuszczone.
Olbia
Miasto leżało przy ujściu rzek Boh i Dniepr do Morza Czarnego. Założyli je osadnicy Miletu w VI wieku. Szybko stało się jednym z centrów handlu zbożem i rybami. Dwieście lat później przeżywało rozkwit, miało 40 tysięcy mieszkańców i wybijało własną monetę w kształcie Delfina. Odwiedził je Herodot. Od III wieku zaczął się powolny upadek miasta. Znalazło się pod kontrolą Scytów, Mitrydatesa Wielkiego i Rzymu. Bo złupieniu przez Getów pod wodzą Buerbatisa straciło na znaczeniu. Późnijesze najazdy Gotów i Hunów doprowadziły do opuszenia jego.
Miasto składało się z dwóch części. Dolna leząca nad wodą jest teraz zalana. W górnej jednakże prowadzono wykopaliska. Odkryto hipodamejski plan miasta. Była agora ze świątyniami Apolla i Zeusa. Miasto otaczał także mur, za którym leżała nekropolia.
O wojnie między Herakleą Pontyjską a Królestwem Bosporpońskim
Moneta z Panticapaeum, należącego do królestwa Bosporańskiego.
Chersonez Taurydzki
Miasto założone w VI wieku p.n.e. Założone zostało przez osadników z Heraklei Pontyjskiej, na zachodnim krańcu Krymu. Długo było niezależnym polis. Dopiero generał Diotomos służący dla Mitrydatesa Wielkego włączył je do Królestwa Bosporońskiego. W późniejszych czasach zainstalowano w nim garnizon rzymski. Miasto było otoczone potężnymi murami. Był w nim teatr zarówno grecki jak i rzymski. W mieście była mennica jak i wiele świątyń. Wiele z nich odkryto podczas wykopalisk. Następnie był częścią imperium bizantyjskiego aż do czwartej krucjaty. W kolejnym stuleciu zostało opuszczone. Chersonez był siedzibą biskupów. W mieście tym miał miejsce chrzest Rusi.
Hermonassa
Miasto leżało w samym centrum królestwa Bosporańskiego. Założone zostało przez mieszkańców Lesbos w IV wieku p.n.e. Było ważnym portem dzięki położeniu nad cieśniną kerczeńską. Wykopaliska pozwoliły odkryć wiele antycznych budowli w tym mieście. W 2 wieku n.e. miało zostać gruntownie przebudowane. Po upadku królestwa znalazło się pod władzą Hunów, Bułgarów a potem Chazarów. Później zdobyli go Rusi, od których miasto odbili Bizantyjczycy. Po czwartej krucjacie miasto znalazło się pod kontrolą Cesarstwa Terbizony. Niedługo potem opustoszało.
Nymphaion nad Pontem
Miasto leżało kilkanaście kilometrów na południe od dzisiejszego Kerczu. Założyli je osadnicy z Samos. Miasto było ważnym ośrodkiem handlu zbożem. Należało do królestwa Bosporańskiego od czasów jego powstania. W czasie panowania Mitrydatesa z Pontu zbuntowało się przeciwko niemu i obroniło się przed atakiem jego syna. W czasach rzymskich było nadal ważnym ośrodkiem. Miasto zostało opuszczone dopiero w czasie wędrówek ludów. Duża jego cześć znajduje się obecnie pod wodą. Ocalał jedynie akropol ze świątynią Demeter.
Panticapaeum
Polis założyli mieszkańcy Miletu. Leżało w miejscu dzisiejszego Kreczu. Służyło za stolicę królestwa Bosporańskiego. Było jednym z ośrodków który się zbuntował przeciwko Mitrydatesowi Wielkiemu. Za czasów rzymskich nadal była to nadal stolica państwa. Miasto opustoszało dopiero w okresie wędrówek ludów. Gdy zostało zniszczone przez Gotów i Hunów. A królestwo przestało istnieć.
W mieście istniał pałac królewski oraz wiele ważnych budowli. Wśród nich były świątynie oraz mennica. Która była głównym ośrodkiem produkcji monet w królestwie. Produkowano także duże ilości ceramiki, która miała swój unikalny styl. Choć była ona także importowana. Miasto było ważnym ośrodkiem handlowym. Było jednym z ośrodków który się zbuntował przeciwko Mitrydatesowi Wielkiemu. Miasto opustoszało dopiero w okresie wędrówek ludów.
Phanagoria
Miasto założyli uchodźcy z Teos, uciekający przed podbojem przez Persów Jonii. Miasto leżało naprzeciwko Kreczu. Po Rosyjskiej stronie cieśniny. Było to ważnym ośrodkiem handlowym w regionie. W Phangorii zaczęło się powstanie przeciwko Mitrydatesowi Wielkiemu. W czasach rzymskich miasto nadal się rozwijało. Po upadku królestwa było siedzibą biskupstwa oraz stolicą Wielkiej Bułgarii.
Samo miasto zajmowało teren kilkudziesięciu hektarów. Dzieliło się na dwie części. Pierwsza była na płaskowyżu, natomiast druga leżała nad brzegiem morza. Duża jego część znajduje się obecnie pod wodą. W mieście istniała mennica. Jedna z dwóch, obok stolicy, które biły srebrne monety. Oprócz tego było w nim wiele świątyń. W trakcie wykopalisk odkryto cmentarzysko.
Więcej o monetach z królestwa Bosporańskiego poniżej.
Cytadela w Tigranocerta, stolicy imperium Armeńskiego.
Armazi
Stolica antycznej Iberii Kaukaskiej. Miasto założone zostało w IV wieku p.n.e. Nie wiadomo jednak przez kogo konkretnie. Leżało w centralnej Gruzji. Znajdowała się w nim potężna cytadela. Zachowało się także wiele innych ruin w tym mieście. Część jej murów mieliwznieść rzymianie. W pobliżu znajduje się zbudowany przez nich most Pompejusza. Miasto odegrało kluczową rolę w powstaniu alfabetu gruzińskiego. Gdy stolica została przeniesiona do Mtskhety w III wieku n.e. miasto pozostało religijnym centrum pogańskiej religii i częścią systemu obrony nowej stolicy. Amarzi opustoszało dopiero gdy Arabowie je złupili w VIII wieku.
Carcathiocerta
Miasto znajdowało się niedaleko Eğil. Było stolicą królestwa Spohene, aż zostało zastąpione w tej funkcji przez Arsamosatę. Nie wiadomo kto je założył. Antioch Epifanes miał je przemianować na Epifaneę. W czasach późno rzymskich było siedzibą biskupstwa.
Filadelfia
Miasto leżało na drodze z Artaraxy do Ekbatany. Nie jest pewne gdzie dokładnie, możliwe iż leżała niedaleko jeziora Urima, ani przez kogo. Możliwe iż był to Demetrios Theos Filadelfos, Arakses II bądź Artabanos I.
Tigranocerta
Miasto założył Tirganes Wielki. Miało być stolicą jego armeńskiego imperium. Znajdowało się w jego centrum, czyli w pobliżu dzisiejszego Diyarbakır. Rolę stolicy pełniło przez dekadę. Miasto było zamieszkanie przez mieszkańców którzy zostali zmuszeni do przeprowadzenia się do niego. Po zdobyciu go przez Lukullusa zostali oni odesłani do swoich starych domów. Miasto nigdy potem się nie odbudowało. W czasach świetności za Tirganesa było ludną i bogatą metropolią. Możliwe iż liczyła 300 tysięcy mieszkańców. Miała wiele, dopiero co zbudowanymi pięknymi budowlami. Możliwe iż znajdowało się w miejscu starszej, asyryjskiej miejscowości.
Vagharshapat
Miasto to znajdowało się koło dzisiejszego Aramwiru. Miejsce to było zamieszkane już w neolicie. Pierwsze informacje pisane na jego temat pochodzą z czasów Urartu. Było wtedy jak i przez kilka następnych stuleci niewielkim miastem. Rozwój miasta nastąpił na początku drugiego wieku n.e. gdy król Vologases uczynił je stolica Armenii. Było nią przez ponad dwa stulecia. Do czasu gdy zastąpiła je w te funkcji Dvin. Nadal jednak było ważnym miastem w królestwie. Powstawało w nim wtedy wiele kościołów i klasztorów. Opustoszało dopiero w X wieku po najazdach tureckich. Z budowli z okresu gdy była stolicą przetrwała katedra w Eczmiadzynie. Najstarsza i najważniejsza ze świątyń armeńskich.
Yervandashat
Miasto to leżało nad granicą Armeńsko-Turecką, nad rzeką Arax. Przeniósł do niego z Aramwiru stolicę Armenii król Orontes. Miał wznieść w nim pałac oraz potężne mury. Swoją funkcję niedługo pełniło. Została ona przeniesiona po mniej niż pół wieku do Artaxaty. Miało być później zamieszkane aż do IV wieku n.e. Gdy zostało zburzone przez Persów. W mieście nie prowadzono wykopalisk. Nie zachorowały się także większe budowle.
Ta strona korzysta z plików Cookies. Mamy nadzieję że ci to odpowiada. Jeśli nie to możesz wybrać własne ustawienia. Ustawienia cookiesZaakceptuj
Ustawienia cookies
Privacy Overview
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
