Strona o historii antycznej
Więcej na temat filozofii politycznej Platona poniżej.
https://www.ibuk.pl/fiszka/9276/praktyka-polityczna-od-panstwa-do-praw-platona.html
Arystoteles do kwestii pokoju odnosi się w dziele Polityka. Uznawał, że celem państwa nie może być prowadzenie wojen. Powinna ona być tylko środkiem do osiągnięcia celów. W polis z takim ustrojem obywatelom się dobrze żyje. Ponadto państwa należy tworzyć tak, aby było jak najbardziej sprawiedliwe, a nie w celu prowadzenia wojen. A szkolenie wojskowe musi być związane z działalnością państwa[1].
Również w Retoryce odnosił się do tematu pokoju. Uważał, że należy uważać przy zawieraniu pokojów z polis silnymi. Trzeba zabezpieczyć wtedy swoje bezpieczeństwo[2]. Ponadto rozejmy nie kończyły wojen. Odsuwały tylko rozwiązanie problemów na przyszłość. Negocjacje pokojowe miały większe znaczenie od zwycięstw na polu bitwy[3].
Izokrates zaczął działalność w Atenach w latach 90 IV wieku. Sam nie wygłaszał mów a jedynie je pisał. Tematykę pokoju poruszał w mowach: Panegyricus, Do Filipa i O pokoju.
W pierwszej z tych mów nawołuje do zakończenia wojen i skupieniu się na wojnach z barbarzyńcami. Uznawał, że walki między grekami są najgorszą z możliwych rzeczy. Szczególnie duże szkody miał przynosić konflikt między Spartą a Atenami[4]. Niszczenie polis greckich miało je wystawiać na możliwość podboju przez barbarzyńców[5]. Uważa, że Ateny są w stanie poprowadzić sojusz Greków w wojnie przeciwko Persji[6].
W kolejnej mowie Isokrates, Do Filipa docenia zakończenie wojny o Amfipolis pomiędzy Atenami i Macedonią. Stwierdza, że wojna jest zła[7]. Ukazuje, że zwierali Grecy pokój i sojusze między wrogimi sobie państwami. I jest możliwe dokonanie tego znowu[8]. Nawołuje Filipa, aby zamiast walczyć z grekami skupił się na wojnach z barbarzyńcami[9]. Miał się stać hegemonem, który poprowadzi Greków na wojnę z Persją[10].
W trzeciej mowie Isokrates, O pokoju twierdzi on, iż Ateńczycy powinni zawrzeć pokój nie tylko ze zbuntowanymi ówcześnie sojusznikami ze związku morskiego, ale także ze wszystkimi grekami[11]. Zawarcie pokoju doprowadzi do większego bezpieczeństwa Aten. Będzie można wydawać mniej na zbrojenia·. Potępia udział najemników z Aten w działaniach Persji przeciwko Greckim polis[12]. Ateńczycy powinni zakończyć z egoistyczną polityką i wspólnie z innymi grekami zawrzeć pokój[13]. Jako przykład podaje działania z czasów wojen perskich, gdy Grecy potrafili się zjednoczyć[14].
Żaden z myślicieli nie przywiązywał dużej wagi do problemu pokoju. Jedynie u Isokratesa występują znaczniejsze fragmenty dotyczące pokoju. Próbuje on wskazywać państwa, które powinny stać się hegemonem i wprowadzić pokój powszechny. Jest to jednak środek prowadzący do celu, jakim była wojna z Persją. Nie jest to cel sam w sobie. Podobnie do Platona wskazuje na zagrożenie ze strony państw barbarzyńskich dla toczących między sobą wojny Greków. Konflikt zbrojny jest ukazany jako coś złego. Jednak stan pokoju nie znajduje głębszego uzasadnienia. Mimo niewielu odniesień do kwestii pokoju da się zauważyć wpływ pomysłów na politykę polis greckich. Pojawiają się one w mowach pogrzebowych[15].
[1] Arist, Pol, 1324a-25a, 1330a-1331b.
[2] Arist., Rh II 1360a.
[3] Arist., Rh. III1411b.
[4] Isoc., IV 19, 128.
[5] Isoc., IV 169.
[6] Isoc., IV 54.
[7] Isoc., V 8.
[8] Isoc., V 42-44.
[9] Isoc., V 115.
[10] Isoc., V 140.
[11] Isoc., VIII 16; J Davidson, Isocrates Aginst Imperialism: An Analysis of the de Pace, Historia XXXIX, 1990, s. 30; S. Perelman, Panhellenism, the Polis and Imperialism, Historia XXV, 1976, s. 28-29.
[12] Isoc., VIII 42.
[13] Isoc., VIII 71.
[14] Isoc., VIII 75; J. Davidson, op. cit. s. 22.
[15] K. A Raauflaub Conceptualizing and Theorizing Peace in Ancient Greece, TAPhA CXXXIX, 2009, s. 241-43; M. L. W. Laistener, The Influence of Isocrates’s Political Doctrines on Some Fourth Century Men of Affairs, CW XXIII, 1930, s. 130-31.
W IV wieku również różni filozofowie zaczęli się interesować kwestią pokoju w Grecji. Dzięki ich rozważaniom teoretycznym mamy wgląd w debatę, jaka mogła się toczyć wokół koine eirene. Spośród tworzących ówcześnie autorów dzieł politycznych do dzisiaj przetrwały prace Arystotelesa, Platona i Isokratesa. Dwaj pierwsi to filozofowie, natomiast ostatni był retorem.
Najwcześniejszy spośród nich był Platon. Zaczął tworzyć dzieła polityczne w dość wczesnym okresie swojej działalności. Jego dzieła w początkowym okresie zdradzają duży wpływ Sokratesa na jego myśl. Dopiero z czasem zaczęła pojawił się jego samodzielny system ideowy. Wpływ na jego powstanie miały między innymi wyprawy, które podejmował na Sycylię, do Egiptu i Wielkiej Grecji1. Były to kierunki częstych podróży, jakie odbywali ówcześnie filozofowie.
Duży wpływ na jego poglądy miała klęska Aten w wojnie peloponeskiej i wojna domowa jaka miała miejsce zaraz po tym. Platon sprzyjał wtedy oligarchom. Jego poglądy polityczne zostały ostatecznie ustalone poprzez śmierć Sokratesa w 399 roku. Obwiniał o śmierć swojego mistrza ustrój demokratyczny jaki istniał w Atenach2.
Jego najważniejszymi dziełami politycznymi są Państwo, Polityk oraz Prawa. Pierwsza z tych prac powstała jeszcze przed wyprawą Platona na Sycylię. Koncentrował się w niej na ukazaniu modelu idealnego państwa. W drugiej pracy skupia się na ustaleniu czym jest polityka. Natomiast Prawa powstały pod koniec życia Platona. W analizie zostały wykorzystane również VII i VIII Listy Platona3.
Koine eirene Platon skupił się na kilku jego aspektach. Kluczowym była sytuacja na Sycylii. Platon ukazywał koine eirene z kilku punktów widzenia. Pierwszym spośród nich jest sytuacja polityczna na Sycylii. Namawiał do zakończenia walk pomiędzy poleis greckimi. Miało to doprowadzić do pokoju na Sycylii. Za jego utrzymania miała odpowiadać rada złożona z 35 członków. Miała by ona decydować o wojnie lub pokoju między poleis greckimi na Sycylii.
Platon uważał, że walki między nimi stwarzają zagrożenie podbicia ich przez Kartagińczyków lub miejscowe ludy. Było to dla niego niebezpieczniejsze od konfliktów pomiędzy poszczególnymi poleis czy też walka o właściwy ustrój w nich4
Drugą cechą koine eirene dla Platona była możliwość zakończenie za jej pomocą stasis. Według niego takie wojny były najgorsze z możliwych. Charakteryzowały się krwawymi starciami pomiędzy obywatelami tego samego poleis. W wypadku braku szans na zakończenie konfliktu pokojowo proponował wprowadzenie rozjemców. Mieli by oni doprowadzić do końca wojny i ustanowienia pokoju między walczącymi stronami5.
Platon uważał że koine eirene może zapobiec niszczeniu polis przez Greków. Proponował zakaz łupienia ziem innych miast, jako metody na kończenie wojen. Decyzje o zniszczeniu polis uznawał za zbrodnię. Również wydanie miasta za pomocą zdrady uważał Platona za zło, szczególnie jeśli prowadziło ono do zniszczenia polis6.
Wojny pomiędzy Grekami Platon uważał za złe i niepożądane. Zamiast nich namawiał do walki z barbarzyńcami. Skutkiem tego miało być poszerzenie zakresu Greckiej kultury i zlikwidowanie zagrożenia podbicia przez obce ludy. Nie wyjaśniał z kim miano prowadzić te wojny7.
Podbój mniejszego państwa przez większe według Platona mogło prowadzić do wprowadzenia lepszego ustroju w nim. Silniejsze polis mogło narzucić swoje prawa. Z powodu wewnętrznych konfliktów mogło nie być możliwe przeprowadzenie samodzielnej zmiany ustroju na lepszy8.
1M. Schofield, Plato in His Time and Place, [w:] The Oxford Handbook of Plato, red. G. Fine, New York 2008, s. 44-47.
2D. Zygmuntowicz, Praktyka polityczna Od Państwa do Praw Platona, Toruń 2011, s. 288-298.
3D. Scott, The Republic, [w:] The Oxford Handbook of Plato, red. G. Fine, New York 2008, s. 360-364; C. Bobonich, Plato’s Politics, [w:] The Oxford Handbook of Plato, red. G. Fine, New York 2008, s. 327-333; J. Harward, The Seventh and Eighth Platonic Epistles, CQ XXII, 1928, s. 143–154.
4Platon, Listy, VII 350 -352; VIII 355-357.
5Platon, Polityk, 307 E – 308 B; Platon, Prawa, 629 A – E; D. Zygmuntowicz, Praktyka polityczna Od Państwa do Praw Platona, Toruń 2011, s. 307-309.
6Platon, Państwo ,471 B – E; 615 B.
7Platon, Państwo,470 B – 471 A.
8Platon, Prawa ,838 A – B.
© 2024 Jaskinia Historii
Theme by Anders Noren — Up ↑