Koine Eirene było grecką nazwą na pokój powszechny. Była to jedna z pierwszych prób zakończenia wojen, nie między dwoma państwami. A pomiędzy znaczną ich grupą.
Podstawowym warunkiem do uznania pokoju za powszechny jest brak jego ograniczenia tylko do dwóch państw. Musiał on dotyczyć wielu polis. Drugim kluczowym warunkiem było zawarcie go w intencji zakończenia za jego pomocą wojen w danym regionie. Ponadto miał podawać warunki, pod jakimi poszczególne państwa zobowiązywały się do zakończenia walk oraz wprowadzały sankcje dla państw, które łamałyby jego postanowienia. Ich ustalenie musiało być poprzedzone rozmowami między państwami przystępującymi do niego. Polis będące jego sygnatariuszami najczęściej zatrzymywały tereny posiadane ówcześnie. Pokój był ponadto zaprzysiężony przez większość państw biorących udział w konflikcie. Kluczowym warunkiem Koine Eirene była również autonomia poleis.
Terminologia
Termin koine eirene użył po raz pierwszy Andokides1. Jest on połączeniem słowa koine (κοινη) oznaczającego powszechny, oraz εἰρήνη, które było interpretowane jako stan pokoju będący odwrotnością wojny πόλεμος2.
W czwartym wieku wyrażenie koine eirene pojawia się w źródłach siedem razy. Oprócz wspomnianego wyżej Andokidesa jest ono również u Aeschinesa, trzykrotnie w jednej z mów Demostenesa i dwukrotnie w jednej inskrypcji.3 O wiele częściej pojawia się ten termin u Diodora który korzystał z Efora przy pisaniu XV i XVI księgi.4 Natomiast ani razu nie posługują się nim Ksenofont oraz Isokrates. Mimo tego opisują oni warunki traktatów, które należy uznać za koine eirene.
Pojęcie autonomii
Najważniejszym terminem pojawiającym się w przypadku zawierania koine eirene była αὐτονόμους. Jej znaczenie było bardziej obszerne niż dzisiaj. Oznaczała możliwość samodzielnego podejmowania decyzji przez państwo. Pojęcie to było znane w Grecji od dawna. Szczególną rolę w zmianie jego rozumienia miał Pokój Królewski5. Uznanie polis za posiadające autonomię było spornym punktem. Szczególnie przypadki federacji państw (Związek Beocki, Związek Chalkidycki) był problematyczne. Polis przystępowały do nich z reguły dobrowolnie i zgadzały się wtedy na oddanie części ze swojej samodzielności organom wspólnym związku. Inne państwa jak Ateny często nie postrzegały tego problemu za istotny6.
1Andc. III 17.
2L. Santi Amantini, Terminologia degli accordi di pace nelle epigrafii e nelle fonti letterarie greche, [w:] Atti del II Seminario Internazionale sui Lessici Tecnici Greci e Latini, 1997, s. 213-231; A. Wolicki, Symachia Spartańska w VI i V w. p.n.e., Warszawa 2012, s. 246-250.
3Andc. III 17; Aeshin. III 254; Dem XVII 2 4 17; IG II2 236.
4Diod., XV 5 38 45 50 51 70 76 89 90 94, XVI 60, XVII 9, XX 46.
5T. T. B. Ryder, Koine Eirene, London 1965, s. 6; A. G. Kenn, Where the Boiotian Poleis Autonomai? [w:] More studies in the Ancient Greece polis, Stuttgart 1999, s. 123-124.
6A. G. Kenn, s. 116-117.