Exandrapódisis

Exandrapódisis

Kolejne określenia dotyczą sprzedaży ludzi w niewolę. Jednym z nich jest termin εξανδραπόδισις (Exandrapódisis), czyli sprzedanie w niewolę. Pojawiał się również czasownik ἐξανδραποδίζω . Pierwszy raz występuje on u Herodota opisującego wojnę Sparty z Tegeą oraz bunt Lidyjczyków[1]. Korzysta z tego wyrażenia również Ksenofont pięć razy[2]. Występował on też w mowach Demostenesa, Ajschinesa i Isokratesa[3]. Jest to podstawowe pojęcie wykorzystywane w przypadkach zniewolenia mieszkańców miast. Czasami exandrapódisis powiązane z eksterminacją części ludności[4]. Autorzy używali go w podobnym kontekście. Pojawia się ono również u Diodora[5]. Zauważalny jest brak wśród nich Tukidydesa.

Wyrażenie ἀνδραποδίζω, również oznaczające sprzedanie w niewolę pojawia się często u Herodota[6]. Podobnie Tukidydes używa tego słowa powszechnie[7]. ἀνδραποδίζω możemy znaleźć w opisie zdobycia Eion przez Kimona[8]. Także późniejsi autorzy wykorzystują to określenie. Są to Ksenofont opisujący zachowanie Lizandra po Ajgospotamoj, jak i Demostenes[9]. Jest ono wykorzystywane w wypadku zachowania wiążącego się z nagłym wydarzeniem kończącym się całkowitą zagładą miasta[10]. Nie pojawia się natomiast w przypadkach systematycznego zniszczenia polis połączonego ze sprzedażą ludności w niewolę. Wskazuje to również na brak powiązania tego wyrażenia z metodą andrapodismos.

Andrapodismos

 Do określenia zniewolenia wykorzystywano również termin ἀνδραποδισμός. W późniejszym okresie jego znaczenie się rozszerzyło. W XX wieku zaczęto opisywać w ten sposób całą metodę andrapodismos[11]. Jednak w Grecji klasycznej oznaczało ono popadnięcie w niewolę, zarówno jednostki jak i całego państwa[12].

Eklipongotos

Bezpośrednio powiązane z zagładą miasta było słowo zmusić do kapitulacji, czyli ἐκλιπόνngoτος[13]. Możliwe, że pochodziło od πολιορκέω, które oznaczało oblegać i pojawiało się już u Herodota[14]. Było stosowane zarówno dla przypadków upadku miast jak i pokonanych armii. Pojawiało się ono w podobnym kontekście w piątym wieku jak i w czwartym, co może wiązać się z jego silnym zakorzenieniem w języku.

---

[1]              Hdt., I 66, 155-56, 161, III 140.

[2]              Xen., Hell., II 1 15, II 2 16, VI 5 46, Sym., IV 36, Mem., IV 2 15.

[3]              Dem, XII 3, XVIII 39, 182, L 4, LIX 103, Aeschin., III 109, Isoc., XII 83.

[4]          Xen., Hell., II 1 15; Dem., LIX 103.

[5]              Diod., XII 55, 65, 76, 80, XIII 30, XIV 15, 40, 53, 66, 68, 78, XV 51, 79, XVI 8, 19, 33, 34, XVII 7, 22, 46.

[6]              Hdt., I 76, 156, VI 18, 101.

[7]              Thuc, I 98, 113, II 68, III 36, 68, V 3, 116, VI 62.

[8]              Thuc., I 98.

[9]              Xen., Hell., II 2 14, V 4 64, Dem., XIX 135.

[10]            Xen., Hell., I 6 14, Diod., XIII 2.

[11]            T.R. Glover, From Pericles to Philip, London 1918,s. 134, 257; N.G. L. Hammond, The classical Age of Greece, London1975, s.233.

[12]            Thuc., II 68, V 9, Isoc., XV 319, IV 100, VIII 37, 105, 116; Dem. I 5, XIX 65; K. L. Gaca., op. cit, s. 156-58.

[13]            Thuc. I 94, 117, III 94, IV 19, V 32, VII 14; Isoc. IV 141, V 112, VI 23, VIII 100, XII 93, XIV 26, XV 111.

[14]            Hdt. I 17, 26, 80, 81, 83, 84, 86, 154, 160, 164, II 118, 157, III 54, 56, 147,151, IV 200, V 34, 64, 65, 72, 104, 105, 108, 114, 115, VI 18, 46, 99, 133, 140, VII 107, 156, 170, VIII 28, 49, 52, 70, 112, 127, 129, IX 58, 86, 87, 97, 114, 116, 117.