Walki na Sycylii
Pierwszą próbę wielostronnego zakończenia walk w czasie wojny peloponeskiej był Kongres w Gela w 424 roku. Polis greckie na Sycylii były zaangażowane w ten konflikt tylko pośrednio. Związane to było z działaniami Aten, które podsycały występujący od początku kolonizacji konflikt między Dorami a Jonami na tej wyspie1.
Ateńskie zaangażowanie w sprawy sycylijskie było związane sojuszami, jakie zawarli z tamtejszymi państw2. W tym okresie Ateńczycy nie rozważali podboju wyspy, a jedynie powstrzymanie dostaw zboża na Peloponez3. W wojnie na Sycylii, a szczególnie podczas walk o opanowanie Cieśniny Mesyńskiej sukcesy odnosili syrakuzańczycy.4 W następstwie tego wiele tamtejszych państw postanowiło zakończyć konflikt. Pierwszymi z nich była Gela i Kamaryna. Pierwsza z nich wspierała Ateny, natomiast druga był sojusznikiem Syrakuz.
Po podpisaniu traktatu przez te dwa państwa, do Gelai zaczęli napływać wysłannicy wielu państw sycylijskich5. Przez dłuższy czas toczyły się debaty nad formułą zakończenia walk oraz jej warunkami. Najważniejsze dla dyskusji wystąpienie wygłosił Hermokrates. Dowodził on, że Syrakuzy są zainteresowane jej skończeniem. Wskazywał, że prawdziwym zagrożeniem dla wolności państw sycylijskich są Ateny, które dążą do podboju Sycylii. Jest to dla nich naturalne i ma związek z ich imperializmem. Wobec tego powinno zapomnieć o animozjach między różnymi szczepami Greków. Sycylijczycy powinni się bronić przed tym i powstrzymać Ateńczyków przed realizacją tego celu. Dlatego należy zakończyć wojny między Grekami bez rozstrzygania win i przeciągania negocjacji. Następnie trzeba wyrzucić Ateńczyków z Sycylii i nie pozwalać im na ponowną interwencję6.
Kongres pokojowy
Grecy zgromadzeni na Kongresie postanowili przyjąć propozycję Hermokratesa. Zawarli traktat, w myśl, którego zakończono wszystkie wojny. Wszystkie państwa, które zawierały pokój utrzymały tereny posiadane przez nie. Jedynie Kamarina za drobną opłatą, dostała kawałek terytorium syrakuzańskiego. Sojusznicy ateńscy poinformowali strategów ateńskich o pokoju i odesłali ich do domu. Dowódcy wojsk ekspedycyjnych byli zadowoleni takim rozwojem sytuacji i bez problemów opuścili Sycylię. W Atenach jednak stanęli przed sądem za niezrealizowanie celów wyprawy7.
W tym traktacie widzimy pierwsze cechy charakterystyczne w przyszłości dla koine eirene. Jest to mianowicie zamrożenie sporów między sygnatariuszami przez zachowanie przez nich status quo. Wszystkie państwa utrzymały autonomię i nie stawały się zależne od innych, w jakikolwiek sposób. Ponadto wszyscy zgadzali się na zwalczanie każdej interwencji zewnętrznej w sprawy sycylijskie. Tym samym starały się utrzymać stan, jaki osiągnęły dzięki zawarciu pokoju.
Oprócz cech, wskazujących na charakter tego pokoju, jako koine eirene, występują tam znaczące różnice. Również brakuje informacji, o wprowadzeniu zakaz prowadzenia wojen między państwami Greków sycylijskich. Co skutkowało brakiem kar za złamanie warunków pokoju.
1G. Lach, Wyprawa sycylijska 415-413 p.n.e., Warszawa 2007, s. 9.
2Th. III 86; Diod. XII 54; B. Bosworth, Athens’ First Intervention in Sicily: Thucydides and the Sicilian Tradition, CQ XXXXII, 1992, s. 50.
3H. D. Westlake, Athenian Aims in Sicily, 427-424 B.C.: A Study in Thucydidean Motivation, Historia IX, 1960, s. 389-90.
4Th. IV 1.
5Ibidem. IV 58.
6Ibidem. IV 59-64.
7Ibidem, IV 65; R. Kulesza, op. cit., s. 119.