Pokój z 365 roku p.n.e.
Po zdobyciu przewagi w Grecji kontynentalnej przez Teby próbowano dalej zaprowadzić Koine Eirene. Pierwszy raz miało to miejsce w 368 roku z inicjatywy satrapy perskiego Ariobarzensa, który zwołał on do Delf Tebańczyków, Spartan i innych Greków. Spotkanie jednak zakończyło się na debatach nad warunkami pokoju. Głównym powodem było nie uznawanie przez Spartę Mesenii1. Nie znany jest skład poselstw, jakie miały brać w nim udział. Możliwe, ze Spartę reprezentowała Antalkides2.
Następna próba zaprowadzenia pokoju powszechnego była inicjatywą tebańską i miała miejsce w roku 365. Wysłali oni wtedy poselstwo do Suzy w celu uzyskania wsparcia w Persji. Razem z nimi wyruszyli posłowie ich sprzymierzeńców. Wszystkim przewodził sam Pelopidas.
Podczas negocjacji powoływali się na fakt pomocy, jakiej udzielili w czasie najazdu Kserksesa. Ponadto wskazywał na opór Beocji wobec wojny, jaką Agesilaos toczył z Persją. Również Sparta i Ateny wysłały posłów do Suzy. Ateńskie poselstwo było prowadzone przez Timagorasa.
Próbowało przeciwdziałać działaniom Beocji. Jednak król uznał racje tebańskie3. Uznał wolność Mesenii i nakazał wycofanie do portów floty ateńskiej. Państwo, które nie zastosuje się do warunków pokoju, miało zostać wrogiem Persji. Ateńczycy uznali te warunki za nie do przyjęcia i postanowili skazać na śmierć Timagrosa po jego powrocie do domu. Również inne państwa nie były zadowolone z traktatu, Arkadia z powodu umieszczenia jej za Elidą w tekście traktatu. Natomiast Sparta nie zgadzała się na niepodległość Mesenii.
Gdy Teby wezwały inne państwa do złożenia przysięgi na traktat, to nie tylko państwa im wrogie nie zrobiły tego, ale również sprzymierzone z nimi Arkadia i Korynt się zbuntowały4. Beoci nie mieli sił, aby przymusić państwa do wypełnienia warunków pokoju. Z tego powodu nie wszedł on w życie5.
Próba tebańska wprowadzenia koine eirene była wynikiem ich dążenia do ustanowienia swojej hegemonii w Grecji. Beoci po zwycięstwie pod Leuktrami stali się mocarstwem i swoje działania przeniosły poza tereny sąsiadujące z ich związkiem6. Stworzyli flotę, która próbowała rywalizować z Ateńczykami. Zaatakowali również Peloponez i odtworzyli Mesenię, która miała być przeciwwagą dla Sparty.
Dążenie do zalegalizowania tych zdobyczy było podstawowym powodem do zaistnienia tej inicjatywy pokojowej. Udało im się przekonać do tego Persję, jednak polis greckie już nie.
Warunki, jakie zaproponowali, były stworzone pod i nie uwzględniały zdania innych państw. Skutkiem tego było odrzucenie całkowite traktatu7. Persja również nie przejawiała większego zainteresowania sprawami greckimi. Było to związane z problemami wewnętrznymi, które pojawiły się tam pod koniec rządów Artakserksesa II8.
Brakuje również informacji o warunkach, jakie miały spełnić inne państwa greckie, jak Korynt lub Tesalia pod panowaniem Aleksandra z Feraj. Może to wskazywać na skoncentrowanie się wokół konfliktu między Beocją a Atenami i Spartą9. Nie ma również zapisów dotyczących autonomii poleis.
Pokój z 362 roku p.n.e.
Kolejny przypadek Koine Eirene miał miejsce trzy lata później. Na polu zwycięskiej bitwy pod Mantineją poległ Epaminondas10. Na skutek tego Beocji nie udało się dokończyć ustanowienia hegemonii w Grecji. Nie było polityków, którzy byliby w stanie kontynuować tę sprawę. Natomiast ich przeciwnicy byli zbyt osłabieni, aby zmusić Teby do akceptacji ich warunków. W wyniku tego obie strony zgodziły się zawrzeć pokój. Jedynie Sparta nie przystąpiła do niego z powodu nacisków Beocji na objęcie nim Mesenii11.
Nie znamy dokładnie warunków, pod jakimi się strony podpisały. Wiemy jedynie że miało nastąpić ogólne rozbrojenie. Nie wiadomo czy zawierały klauzulę dotyczącą autonomii Brakuje również informacji, gdzie dokładnie go podpisano, ani kim byli członkowie poselstwa. W następstwie tego porozumienia przez kilka następnych lat nie toczyły się żadne wojny między głównymi potęgami Grecji. Dopiero trzecia wojna święta, która wybuchła w 356 roku skończyła okres tego pokoju12.
Pokój z 362 jest pierwszym, którego tekst znamy dlatego powodu ma on duże znaczenie13. Najbardziej zauważalną cechą tego traktatu jest brak hegemona, który miał pilnować wykonania jego warunków. Mimo nieprzystąpienia do niego Sparty nie wybuchły nowe konflikty na Peloponezie.
Brak dokładniejszych informacji na temat tego pokoju może wskazywać na jego ogólnikową treść. Miał jedynie zachować posiadany stan przez strony konfliktu. Sparta dążąca do odzyskania Mesenii nie zgadzała się na to, gdyż bez niej nie byłaby w stanie odzyskać swej pozycji14.
Nie rozwiązano punktów spornych, które miały miejsce między sojusznikami Beocji. Brak aktywności floty beockiej w czasie wojny Aten ze sprzymierzeńcami może wskazywać na jej likwidację zgodnie z warunkami traktatu15. Jednak mógł być to również skutek wycofania się Beocji z dążeń do zdobycia hegemonii. Treść traktatu była ustalana między samymi państwami greckimi bez udziału Persji. Persowie nie interesowali się wówczas sytuacją polityczną w Grecji. Byli związani swoimi konfliktami wewnętrznymi, jakie dotykały Imperium Achamenidzkie w ówczesnym czasie.
1Xen., op. cit., VII 1 27; Diod. XV 70; T. T. B. Ryder, op.cit. 80; M. Jehne, op. cit., s. 79-81; M. Jehne, Formen der thebanischen Hegemonialpolitik zwisen Leuktra und Chaironeia(371-338 v. Chr.), Klio LXXXI, 1999, s. 322-324.
2J. Buckler, Plutarch and the Fate of Antalkidas, 1977, s. 145.
3T. T. B. Ryder, op. cit., 80-82.
4Xen., op. cit, VII 1 37-38; Diod, XV 76.
5G. L. Clawkwell, op. cit., s. 273; S. Ruzicka, Epaminondas and the Genesis of the Social War, CPh XCIII, 1998, s. 92-63.
6G. .S. Shrimpton, The Thebean Supremacy in Fourth-Century Literature, Phoenix XXV, 1971, s. 314; G. L. Clawkwell, op. cit., s. 265-267; M. Jehne, Koine eirene: Untersuchungen zu den Befriedungs- und Stabilisierungsbe-mühungen in der griechischen Poliswelt des 4. Jahrhunderts v. Chr.w, Stuttgart 1994, s. 85-88.
7T. T. B. Ryder, op. cit., 136; G. L. Cawkwell, The Common Peace of 366/5 B.C., CQ XI, 1961, s. 85-86; J. Roy,Arcadia and Boeotia in Peloponnesian Affairs, 370-362 B.C., Historia XX, 1971, s. 581.
8 R. A. Moysey,Plutarch, Nepos and the Satrapal Revolt., Historia LXI, 1992 s.163-65; M. N. Tod, R. P. Austin; Athens and the Satraps’ Revolt, JHS LXIV, 1994, s. 99; J. D. Bing, Datames and Mazaeus: The Iconography of Revolt and Restoration in Cilicia, Historia XLVII, 1998. s. 56-58.
9 T. T. B. Ryder, The Supposed Common Peace of 366/5 B.C., CQ VII, 1957, s. 203-205; J. Buckler, op. cit.,s. 331-333.
10Xen., op. cit., VII 5.
11Diod, XV 89; Interpretacja tego pokoju, jako koine eirene mogła pojawić się z pewnym opóźnieniem za sprawą Teb; T. T. B. Ryder, Koine Eirene, London 1965, s. 137-138.
12W. Lengauer, op. cit.,s. 222.
13T. T. B. Ryder, op. cit., 142-144; M. Jehne, op. cit., s. 98-101.
14P. J. Rhodes, Historia Grecji: okres klasyczny 478-323 p.n.e., Kraków 2009, s. 235-36.
15T. T. B. Ryder, op. cit., s. 84-85 140-142; D.H. Kelly, The Theban Hegemony, AS III, 1973 s. 46-47; S. Ruzicka, Epaminondas and the Genesis of the Social War, CPh XCIII, 1998, s. 67;