Ajschylos

W tragedii Siedmiu przeciw Tebom wystawionej w roku 467 ukazano mityczną wojnę, jaką miały stoczyć Teby. W początkowej części widzimy przygotowania do obrony miasta. Kobiety tworzące chór obawiają się upadku miasta – jego złupienia oraz rzezi:

Χορός
μήποτ᾽ ἐμὸν κατ᾽ αἰῶνα λίποι θεῶν
ἅδε πανάγυρις, μηδ᾽ ἐπίδοιμι τάνδ᾽
ἀστυδρομουμέναν πόλιν καὶ στράτευμ᾽
ἁπτόμενον πυρὶ δαΐῳ.

[…]

διὰ θεῶν πόλιν νεμόμεθ᾽ ἀδάματον,
δυσμενέων δ᾽ ὄχλον πύργος ἀποστέγει.
τίς τάδε νέμεσις στυγεῖ; [1]

Atak na miasto został odparty, jednakże śmierć poniósł jego władca – Eteokles zginął w bratobójczym pojedynku z Polinejkesem.

W tragedii tej ukazano grozę, jaka wiązała się z atakiem na miasto. Szturm na nie skupia się na bramach. Upadek miasta przedstawiono szczegółowo, jeśli chodzi o jego losy. Kobiety tworzące chór w swojej pieśni ukazują zniszczenie miasta w wielu wymiarach. Miało zostać doszczętnie złupione i spalone. Mężczyźni mieli zostać zabici, a kobiety i dzieci sprzedane w niewolę. Obawiają się również gwałtów, które mają się z tym wiązać.[2] Ukazuje również potrzebę zjednoczenia się w obliczu wojny. Władca, Eteokles zdaje sobie sprawę, iż w takiej krytycznej sytuacji panika bardzo łatwo rozprzestrzenia się. Bez utrzymania jedności wśród mieszkańców i woli walki nie możliwa jest skuteczna obrona miasta:

τοιαῦτ᾽ ἐπεύχου μὴ φιλοστόνως θεοῖς,
μηδ᾽ ἐν ματαίοις κἀγρίοις ποιφύγμασιν:
οὐ γάρ τι μᾶλλον μὴ φύγῃς τὸ μόρσιμον. [3]

Ajschylos w swojej sztuce porusza jedną z ważniejszych kwestii odnoszących się do ówczesnych greckich polis. Częste zmiany władców sprawiały, iż istotne były relacje między rządzącymi a opozycją. W Siedmiu przeciwko Tebom Eteokles utrzymuje władzę, gdyż wcześniej pogwałcił panujące prawa i wyrzucił z państwa swojego brata. Pojawia się pytanie czy Polinejkes jest uprawniony do odzyskania władzy, nawet, jeżeli odbędzie się to siłą przy użyciu obcych wojsk? Ajschylos nie widzi tu jednego prostego rozwiązania problemu, nie wskazuje po czyjej stronie stoi racja. Może być to odniesienie do ostracyzmu i sporów politycznych, jakie się z nim wiązały[4].


[1]              Aesch, S, 219-22, 33-35.

[2]              Aesch, S, 289-334; W ten sposób Ajschylos chce ukazać okrucieństwo wojny, która niesie ze sobą tylko zniszczenie; R. R. Chodakowski, Ajschylos i jego tragedie, Lublin 1994, s. 78-80.

[3]              Aesch, S, 260.

[4]              F. Stoessl, Aeschylus as a Political Thinker, TAPh, LXXIII, 1952, s. 131-32.